Narcist versus Empaat

Er is tegenwoordig veel te doen over het thema narcisme. Steeds meer mensen worden hiermee geconfronteerd, met alle pijnlijke gevolgen van dien. Wat is het precies en waarom steekt het nu de kop op?

Een narcist is uit op wraak. Hij voelt zich in de steek gelaten en zal niet rusten tot de ander ervoor is gestraft. Die ander is vaak een empaat. De botsing van karakters vindt dikwijls plaats aan het einde van de relatie. Tijdens de relatie kunnen zij wonderwel redelijk goed met elkaar overweg. Waarom? Zij vullen elkaar prima aan. De narcist heeft veel aandacht en toewijding nodig, de empaat geeft het graag in overvloed. Zo maken ze elkaar happy en houden ze elkaar in balans.

Tot de empaat inziet dat hij wel erg veel moet geven om de narcist tevreden te houden. De band gaat knellen, waardoor de empaat op een bepaald moment de stekker eruit trekt. En dan zijn de rapen gaar. De narcist verschiet van kleur. Wist hij gedurende de relatie de schijn nog (enigszins) op te houden, na de breuk niet meer. Alles wordt uit de kast gehaald om de empaat kapot te maken. Hij zal ervoor moeten boeten. Met alles wat voor handen is, waaronder de kinderen. Geen middel wordt onbenut gelaten om de empaat te isoleren en te kleineren. Machteloos te maken, in de hoop dat hij zal terugkeren of voorgoed zal vertrekken.

Er is geen goede verstandhouding meer mogelijk. De narcist zal nooit en te nimmer de strijdbijl begraven. En vaak heeft de omgeving het niet in de gaten. De narcist is een geboren toneelspeler die precies weet hoe hij anderen voor zijn karretje moet spannen. De empaat krijgt overal de schuld van en komt hierdoor alleen te staan. Bijna niemand zal begrip voor zijn situatie opbrengen. Ook niet de officiële instanties. Vaak door onbekendheid met het nieuwe fenomeen.

Waarom is een narcist in en in gemeen? Wat is er mis met hem? Waarom kan hij niet tot inkeer komen? Waarom moet de ander kapot? Een narcist voelt als ongeboren baby in de buik van zijn moeder al een enorme doodsangst. Hierdoor klamp hij zich in zijn leven vast aan aardige mensen die hem willen helpen. Puur om de angst te onderdrukken. Ook is de narcist leeg vanbinnen. Er is geen echte vulling, geen inspiratie of missie die de angst zou kunnen overvleugelen. De relatie met een empaat is dus van levensbelang voor hem. Zonder die toewijding voelt hij zich ten dode opgeschreven. Daarom wordt alles uit de kast gehaald om de ander in te palmen of kapot te maken. Puur uit overlevingsdrift en doodsangst.

Therapie heeft dus weinig zin. Hij kan nog zo goed inzicht krijgen in zijn gedrag, nog zo graag willen veranderen, maar als de doodsangst weer de kop opsteekt, zal hij terugvallen in zijn oude gedrag. Het is voor hem een kwestie van leven of dood. De empaat zal zich erbij neer moeten leggen. Hoop houden op verbetering is zinloos. Er tegen vechten ook. Ermee leren omgaan is het beste. Je er tegen wapenen, zonder de strijd aan te gaan, is wat je kan doen. Er zijn inmiddels veel ervaringsdeskundigen die je hierbij kunnen helpen. Zelf door schade en schande wijs geworden. Leren inzien wat wel en niet verstandig is, leren valkuilen te omzeilen en je leven voort te zetten. Zo goed en zo kwaad het gaat.

Ook zal de empaat met zijn eigen valkuil aan de slag moeten gaan, wil hij de kans op herhaling minimaliseren. Waarom ben je geneigd jezelf weg te geven aan een ander, waarom ben je geneigd elke keer weer te geloven in toezeggingen van de narcist om zijn leven te beteren? Waarom wil je te graag een relatie redden? Zelfs als je daar een vette prijs voor moet betalen. Je zelfvertrouwen wordt stelselmatig ondermijnd, je vrije bewegingsruimte steeds verder ingeperkt. En toch ga je door. Waarom? Vaak is dit te herleiden naar jouw jeugd, waarin je alle zeilen moest bijzetten om op te vallen en waardering te krijgen. Als kind leerde je al te geven om te mogen ontvangen, ook als de prijs daarvoor hoog was. Je wilt het nou eenmaal graag, het is een basisbehoefte, zonder kan je niet.

Een gebrek aan zelfliefde ligt hieraan ten grondslag. Wie van zichzelf houdt zal zichzelf nooit helemaal weggeven in een relatie. Zet je hart open voor jouw innerlijk kind en omhul hem met onvoorwaardelijke liefde. Dat wat hij node gemist heeft. Je bent goed zoals je bent. Je hoeft je niet aan te passen, ook niet te bewijzen. Zo word je immuun voor de manipulatie en intimidatie van anderen.

Waarom steekt deze zieke relatie opeens de kop op in deze tijd? Waarom lezen we er zoveel over tegenwoordig? Dat heeft met de tijd te maken waarin we leven. De tijd van overgang. Het oude leven in dualiteit (tegenstellingen en strijd) houdt op te bestaan, een tijd van harmonie (licht en liefde) breekt aan. Om de switch te kunnen maken, moet al het oud zeer worden geheeld. Alle onverwerkte pijn mag uit ons systeem verwijderd worden. Uit dit leven én vorige levens. Bakken vol weggestopte pijn. En hoe komen we ervan af? Door aanraking. Iets of iemand moet de oude pijn aanraken, waardoor het gevoeld en geheeld kan worden. Pijn van niet gezien en gehoord worden, van onrechtvaardig behandeld worden, van scheiding van kinderen, van angst voor de dood, etc. En wie doet dat? Wie neemt dit voor zijn rekening? Precies: de narcist! De narcist is feitelijk de verlosser van diep weggestopte pijn bij de empaat. Zonder zijn vreselijke gedrag raken we niet verlicht en kunnen we niet door naar de nieuwe tijd.

Dit inzicht pleit de narcist niet vrij. Zijn gedrag mag in het licht worden gezet, sterker nog, moet in het licht worden gezet. Alleen zo neemt zijn kracht af. Maar pas dan als de empaat in kwestie zijn eigen pijn heeft geheeld. Als hij min of meer neutraal naar het gebeuren kan kijken, wetende dat het vanuit hoger perspectief allemaal de bedoeling is. Dit is ook waarom de narcist steeds de wind in de zeilen heeft. Niets en niemand kan hem stoppen. Ook rechters en kinderbeschermers niet. Het moet gebeuren als onderdeel van de grote schoonmaak en transitie. Dit is dé tijd waarin iedereen met zijn verleden aan de slag mag. Alle vuilnisbakken mogen geleegd worden, niet alleen die van narcisten en empaten.

Maria Helena en David Goedhart
Luister ook naar onze potcast hierover, te vinden op Spotify onder de naam De Bezielde Samenleving.