Vrede in jouw hoofd

Vrede op aarde begint in ons hoofd. Waarom is er zoveel ruzie en strijd op aarde? Daar zijn tal van redenen voor. Op één wil ik nu dieper ingaan: op onze programmering. Op hoe wij denken en besluiten nemen. Tijd om deze onruststoker in ons leven eens nader te onderzoeken.

Vanaf onze geboorte worden we geprogrammeerd. Bewust en onbewust. We nemen het gedrag van anderen als voorbeeld. Eerst in kleine kring thuis, daarna in de wijde wereld. In het echt, op de buis of via het internet. Ook moeten we van alles leren. Kennis op school, uit boeken, via cursussen, etc. We nemen het voor waar aan, zeker als de boodschappers gezag uitstralen. Ze zullen het wel weten, denken we dan. Zo ontstaat ons voorgeprogrammeerd denken. De basis van onze keuzes, de bron van ons handelen. Daar ons hoofd de ongekroonde koning van ons leven is, neem altijd verstandige beslissingen, heeft dit verregaande consequenties. Ook op het vlak van oorlog en vrede.

Ons denken kent namelijk tal van valkuilen. Zo zoekt ons hoofd altijd bevestiging. Worden we met andere overtuigingen geconfronteerd, dan wijzen we die vaak af, zeker in eerste instantie. Ons hoofd wenst bevestiging, niet kritiek, zeker geen ongelijk. Dat vinden we onplezierig. Ook is ons brein geneigd om in herhaling te vallen. Denken volgens strakke lijnen. Nog voor een situatie is uitgekristalliseerd, hebben we de standaard mening al klaarstaan. We denken te weten wat we zien, in plaats van dat we objectief waarnemen. Daarnaast is ons hoofd kampioen in het bedenken van angstscenario's. Piekeren en twijfelen, dagen en nachten lang. Zeker bij belangrijke besluiten. Tot slot: ons brein put uit een twijfelachtig geheugen. We vergeten en verdraaien bepaalde zaken, zeker onplezierige. Kortom, onze manier van denken zorgt voor een hoop spanning, in ons en tussen ons. Daarom is zij een bron van strijd op aarde.

Wat te doen? Iedereen hetzelfde voorschotelen, dezelfde kennisprogramma's aanbieden? Dat zou de spanning tussen ons verminderen. Maar dit is lastig te realiseren vanwege alle culturele en religieuze verschillen op aarde. Tenzij we ons laten chippen en robots worden. Gevolg? We vallen in herhaling, worden voorspelbaar en controleerbaar. Ons denken van nu maar dan vele malen erger. Ons "eigen" verdwijnt. Het leven als repeterende eenheidsworst. Geen fijn vooruitzicht. Wat valt er nog aan nieuws te ervaren en te leren? Bijna niets meer. Is het niet juist de uitdaging om vanuit verschillende programma's tot een harmonieus samenleven te komen? Het leven beschouwen als een proces van persoonlijke groei; steeds wijzer, krachtiger en hopelijk ook liefdevoller worden. Dat kan als we verschillen niet zien als verschillen maar als aanvullingen, als verrijking. Kansen om het leven vanuit een breder perspectief te leren zien, waardoor we elkaar beter kunnen begrijpen. Klinkt veel uitdagender. Maar hoe krijgen we dit voor elkaar?

Hoe kunnen we van mening verschillen zonder elkaar in de haren te vliegen? Als we op dezelfde manier leren denken. Het gaat niet om de inhoud (de programma's), die mogen verschillen, maar om de wijze van denken. Vergelijk het met de processor in computers. Niet wat we denken maar hoe we denken. Stap één hierin: schakel de automatische piloot uit. Leef bewust. Kijk en luister goed, zonder direct te reageren. Neem de tijd. Weet, je hoeft niet altijd te reageren. Het mag er ook gewoon zijn. Jouw mening doet er niet altijd toe. Zeker niet bij spanning. Dit geeft rust in ons hoofd en daardoor ook rust in de contacten. Het leven is geen wedstrijd die we moeten winnen, maar een reis vol uitdagingen, waarin iedereen gelijke kansen heeft. Alles heeft bestaansrecht. Ook visies en overtuigingen van anderen. Zie ze als uitdagingen om mee om te leren gaan. Daar word je wijs van. Niet door alles en iedereen af te serveren in je hoofd.

Stap twee: wees kritisch. Kijk kritisch naar jouw gedachten. Waar komen ze vandaan? Zijn het jouw eigen gedachten of zijn ze ingegeven door anderen? En met welk doel? Om jou sterker te maken of om jou te binden? Om van jou een vredesduif te maken of een vechtmachine? Dat je altijd en overal moet strijden om je gelijk te krijgen. Dat andersdenkenden gevaarlijk zijn, dom zijn. Overtuigingen van anderen dikwijls gebaseerd op hun eigen frustraties uit het verleden. Is dit wat jij uiteindelijk voor ogen hebt? Of wil je liever bijdragen aan een harmonieuze wereld waarin verschillende opvattingen naast elkaar kunnen en mogen bestaan. Iedereen kan kiezen op welke programma's zijn hoofd draait. Elke dag weer. En iedereen kan programma's deleten. Gebruik die ruimte.

Stap drie: liefdevolle gedachten. Ons denken staat niet op zichzelf, maar wordt beïnvloed door ons gevoel. Voelen we ons slecht, dan zijn we geneigd negatief te denken. Voelen we ons goed, dan ploppen er fijne gedachten in ons hoofd op. Meer positieve en opbouwende. Wie zijn denken als bron van spanning en strijd wil uitschakelen, moet proberen zijn gevoel op te krikken. Naar welk niveau? Naar dat van de liefde. Open je hart en liefdevolle gedachten vullen jouw hoofd. Kijk naar verliefdheid. Weet je nog wat je toen allemaal dacht en deed? Je straalde! Wie de wereld door een roze bril waarneemt, staat een stuk positiever in het leven dan zij met een donkere bril op de neus. Een bril vol zware gevoelens en negatieve gedachten.

Het leven is geen ijs maar water, geen vaststaand gegeven maar een bewegend geheel. Eén graad opwarming van de aarde kan al grote gevolgen hebben. Een aardbeving, vulkaanuitbarsting, ziekte of overlijden ook. Wie star denkt kan hier slecht mee overweg, komt geheid onder grote spanning te staan, met alle gevolgen van dien. Wie flexibel denkt, kan er beter op anticiperen en reageren. Blijft in die zin een aangenamer mens om mee in contact te zijn. Spanningen lopen minder sterk op en de kans op strijd is kleiner. Hoe meer vastgeroeste programma's er in jouw hoofd draaien, hoe lastiger het wordt bij veranderingen. En die zijn er vandaag de dag volop.

Soms komen veranderingen mondjesmaat, soms zijn ze overweldigend. Wie naar het huidige leven op aarde kijkt, ziet enorme verschuivingen. Zekerheden verworden in rap tempo tot onzekerheden. Waar we vroeger blind op konden varen, raakt meer en meer uit zicht. Wie kan het leven van nu nog verklaren met oude opvattingen over goed en kwaad, links en rechts? Dit lukt alleen als we de feiten verdraaien, kritische meningen afserveren en andersdenkenden negeren. Willen we zo samenleven? Een leven waarin maar één mening telt. Of willen we elkaar de ruimte geven voor eigen gedachten en opinies? Kortom, kiezen we voor stilstand of groei? Voor oorlog of vrede?

Willen we elkaar uitdagen om te groeien in wijsheid, kracht en liefde, dan moeten we ons denken aanpassen. Niet langer goedgelovig slikken wat anderen voorkauwen, maar zelf gaan nadenken, zelf gaan onderzoeken en eigen conclusies trekken. Wees daarin immer open, kritisch en eerlijk. Naar jezelf toe, naar anderen toe. Dit is de uitdaging voor mensen die zich in vrijheid willen ontwikkelen. Vrij in denken én vrij in handelen. Voorwaarde is wel dat we geweldloos kunnen communiceren. Praten zonder anderen te beschuldigen en luisteren naar anderen zonder te veroordelen.

Blijven we draaien op oude programma's, dan houden we de spanning in de wereld in stand. Willen we ook nog kritische geluiden smoren, dan zal het kleurrijke leven steeds fletser worden, waarin nog maar één waarheid telt. Wil je dat? Denk goed na voor je antwoord geeft. De kwaliteit van jouw, mijn en ons leven hangt er vanaf.

David Goedhart